Samotne rodzicielstwo staje się coraz powszechniejszym zjawiskiem zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. W ostatnich latach liczba samotnych rodziców wzrasta, co skłania do refleksji nad ich rolą w społeczeństwie oraz nad wsparciem, jakiego potrzebują. Bycie rodzicem to jedno z najpiękniejszych doświadczeń życiowych, ale jednocześnie wiąże się z ogromnymi wyzwaniami. Dla samotnych rodziców te wyzwania są jeszcze większe. Ostatnie lata z powodu pandemii koronawirusa były wyzwaniem dla wielu pracujących rodziców, zwłaszcza dla rodziców, którzy samotnie wychowują dzieci. Pogodzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi było szczególnie trudne dla rodzica samotnie mieszkającego z małymi dziećmi. Ilu rodziców samotnie wychowuje dzieci w Polsce?
- Według danych GUS z 2021 roku, ponad 2,5 miliona osób w Polsce wychowuje dzieci bez drugiego opiekuna.
- Stanowi to 24,2% wszystkich rodzin.
- Samotne matki stanowią 20,7% wszystkich polskich rodzin, podczas gdy samotni ojcowie to 3,5%.
- W Polsce ponad 3,5 mln dzieci wychowuje się w rodzinach niepełnych.
Samotne matki i samotni ojcowie w Polsce
Ile jest w Polsce samotnych matek i samotnych ojców? Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku w Polsce było 2 566 899 samotnych rodziców (bez względu na to, czy mieszkali z dziećmi bez towarzystwa innych osób, co jest jednym z kryteriów badania przeprowadzonego przez Eurostat, opisanego w dalszej części artykułu).
Udział samotnych rodziców wśród rodzin w Polsce wyniósł 24,2%. To co czwarta rodzina w Polsce! W porównaniu do spisu z 2011 roku liczba samotnych rodziców w Polsce zwiększyła się o 64 tys. (wzrost o 2,6%).
W 2021 roku w Polsce było ponad 2 miliony samotnych matek. A dokładnie 2 195 529 samotnych matek opiekowało się dziećmi, czyli 21,2 tys. więcej niż dziesięć lat wcześniej (wzrost o 1%). Samotne matki stanowią 20,7% wszystkich rodzin w Polsce. Prawie połowa z nich (47%) miała na utrzymaniu dzieci w wieku do 24 lat.
A co z ojcami? Samotnych ojców w Polsce było 371 370. W porównaniu z 2011 rokiem przybyło ich prawie 42,8 tys. (wzrost o 13%). Samotni ojcowie to 3,5% wszystkich rodzin w Polsce. 45% z nich miało na utrzymaniu dzieci w wieku do 24 lat.
Gdzie w Polsce jest najwyższy odsetek samotnych rodziców?
W Polsce samotne macierzyństwo staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Szacuje się, że co czwarta rodzina wychowuje dzieci bez ojca lub matki. Chociaż ten trend jest widoczny w całym kraju, to istnieją pewne różnice regionalne.
Na podstawie danych GUS, możemy przyjrzeć się bliżej odsetkowi samotnych matek w poszczególnych województwach.
 |
| Samotne matki wśród ogółu rodzin w Polsce; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych GUS |
Województwa o najwyższym odsetku samotnych matek wśród rodzin w Polsce:
- Warmińsko-mazurskie: 22,7%
- Zachodniopomorskie: 22,6%
- Dolnośląskie: 22,5%
- Lubuskie: 22,4%
- Łódzkie: 22,0%
Województwa o najniższym odsetku samotnych matek wśród rodzin w Polsce:
- Wielkopolskie: 18,3%
- Śląskie: 19,2%
- Małopolskie: 19,7%
 |
| Samotni ojcowie wśród ogółu rodzin w Polsce; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych GUS |
- Zachodniopomorskie: 4,1%
- Dolnośląskie: 3,9%
- Warmińsko-mazurskie: 3,8%
- Lubuskie: 3,8%
- Podlaskie: 3,8%
- Opolskie: 3,7%
- Wielkopolskie: 3,1%
- Podkarpackie: 3,3%
Samotni rodzice w Europie wg Eurostat
W 2022 roku ponad 6 mln gospodarstw domowych w Unii Europejskiej tworzyli samotni rodzice z dzieckiem lub dziećmi. Stanowili 12,8% wszystkich unijnych gospodarstw domowych z dziećmi.
Uściślając - w badaniu Eurostatu "samotny rodzic" definiowany jest jako osoba dorosła samotnie mieszkająca z dzieckiem lub dziećmi, bez towarzystwa innych osób, spokrewnionych lub nie.
W Polsce odsetek rodziców samotnie mieszkających z dziećmi wśród gospodarstw z dziećmi w 2022 roku wyniósł 8,9% i był niższy niż średnia w Unii Europejskiej, ale nie najniższy.
Odsetek samotnych rodziców różnił się znacznie w zależności od kraju. Patrząc na udział gospodarstw domowych, w których jeden z rodziców samotnie wychowuje dzieci we wszystkich gospodarstwach domowych z dziećmi, cztery kraje odnotowały wskaźnik ponad 20%, są to: Estonia (36,1%), Litwa (26,7%), Łotwa (25,8%) oraz Dania (24,6%). Z kolei najniższy udział samotnych rodziców wśród gospodarstw domowych z dziećmi odnotowano w Macedonii (1,2%), Chorwacji i Turcji (3,5%).
W 2022 roku w Polsce ponad 364 tys. samotnych rodziców wychowywało dzieci (przypominam, że w badaniu przeprowadzonym przez Eurostat uwzględnione są tylko gospodarstwa domowe, w których mieszkał jeden rodzic z dzieckiem lub dziećmi, bez towarzystwa innych osób; nie są uwzględniani samotne matki i samotni ojcowie, którzy wraz z dzieckiem mieszkali np. u swoich rodziców).
 |
| Samotni rodzice wśród wszystkich gospodarstw domowych z dziećmi; Opracowanie ciekawestatystyki.pl na podstawie danych Eurostat |
*Gospodarstwo domowe, w kontekście badań warunków socjalnych lub dochodów, definiuje się jako jednostkę gospodarczą lub społeczną tworzoną przez zespół osób, które cechuje:
- posiadanie wspólnych ustaleń;
- dzielenie wydatków domowych lub codziennych potrzeb;
- zamieszkiwanie we wspólnym mieszkaniu.
Gospodarstwo domowe obejmuje albo jedną osobę mieszkającą samotnie, albo grupę osób, niekoniecznie spokrewnionych, mieszkających pod tym samym adresem i prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, tj. dzielących przynajmniej jeden posiłek dziennie lub dzielących pokój dzienny lub salon.
Gospodarstwami zbiorowymi lub instytucjonalnymi (w przeciwieństwie do gospodarstw domowych) są np.: szpitale, domy starców, więzienia, koszary wojskowe, instytucje religijne, pensjonaty i domy pracownicze, itp.
